Hoe ontstaat plantenleven? De mooiste en krachtigste beschrijving die ik daarover ooit gelezen heb, komt hierop neer:
Plantenleven is een kracht die ontstaat doordat de elementen zich op een heel speciale manier met elkaar verbinden en vermengen, en door de invloed op en van andere vormen van bestaan. Hier wordt precies in één zin het bouwdoos-karakter van levende planten beschreven: als er elementen volgens een ‘levend bouwplan’ worden samengesteld ontstaat niet alleen de uiterlijke vorm, maar ook de kracht van: léven.
Dat opbouwproces en het ontstaan van dat leven zit gevangen in het systeem van voortplanting: levende planten geven het leven dóór.
En bij dit proces spelen blijkbaar ook de “invloed op en van andere vormen van bestaan” een rol. Welke invloeden zijn dat? Bijvoorbeeld de invloed van: licht, (regen)water, bodem/aarde, lucht, warmte – maar ook die van: de zwaartekracht, (aard)magnetisme, onweer, seizoenen, dag/nacht, zon, maan, enz. Hoe precies dit allemaal samenwerkt, ja, wie zal het ooit weten? Alleen het resultaat van al die processen zien we: er ontstaat (groeit) een nieuwe, levende plant.
En daarbij is één ding heel opvallend: er is in levende planten sprake van een uitzonderlijk veel hoger niveau van functioneren dan in de lagere minerale wereld waaruit ze zijn opgebouwd. Want wat is er niet een verschil tussen een roos en een steen! Maar, nogmaals, toch zijn zowel roos als steen opgebouwd uit dezelfde voorraad bouwstenen in de natuur. Alleen het bouwplan, de combinaties van elementen verschilt blijkbaar sterk.
En als we het beeld zien dat de plantenwereld ‘bovenop’ de minerale wereld is gebouwd, zou je in zekere zin kunnen spreken van een twee-trapsraket (we komen er nog op terug).
Voor ons verhaal gaat het vooral hierom: plantenleven is een kracht die ontstaat in en vanuit de minerale wereld door speciale combinaties van elementen. En wanneer de samenstellende elementen worden gescheiden houdt eveneens deze kracht op te bestaan: de plant gaat dan dood en ‘verdwijnt’ spoorloos (zoals ook de LEGO-brandweerauto in hoofdstuk 1).
Het is net zoals elektriciteit ontstaat in een batterij, door het bijeenbrengen van de samenstellende delen, en zodra die onderdelen worden gescheiden gaat de elektrische kracht onmiddellijk verloren, alsof die er nooit geweest was.
We kunnen bijvoorbeeld appels kweken, dat wil zeggen: door ‘de natuur’ bepaalde elementen laten combineren, precies volgens het ‘appelboom-bouwplan’. Dan ontstaan er dus steeds weer levende appelbomen met appels. Maar uiteindelijk gaan al die elementen weer terug in de kringloop van de natuur, en worden weer ergens anders voor gebruikt.
En waar zijn dan al die appels gebleven die u ooit gezien heeft? Spoorloos verdwenen. Het waren alleen maar kortstondige elementen-combinaties, die u heeft gegeten! Zo heeft u vast nog nooit naar appels en appelbomen gekeken?
We kunnen het tijdelijke leven van de planten zo in beeld brengen:
Wat zijn nu kenmerkende eigenschappen van plantenleven?
1) Belangrijk is te zien dat planten alle eigenschappen van het lagere minerale rijk bezitten (vorm, gewicht, kleur, geur, enz.), plùs als extra, nieuwe kenmerkende eigenschap: groeikracht.
2) Een plant is een zelfstandig wezen (heel anders dan bijvoorbeeld een waterdruppel, of een zandkorrel in het minerale rijk), binnen een familie of soort. Daarbij bezit een plant ook een voortplantingssysteem, voedingssysteem, en heel veel andere specifieke eigenschappen. Denk bijvoorbeeld aan dat totaal unieke vermogen om met behulp van zonlicht, koolstof aan de CO2 in de lucht te onttrekken. En met die koolstof, en met water en sporenelementen uit de bodem, vormt de plant dan nieuwe cellen: de plant groeit, precies volgens het bouwplan dat in die plant aanwezig is. (Het blijft wonderlijk!)
3) Verder zien we hier bijzondere ‘mechanische constructies’ (afstemming op omgeving), en een heel eigen functioneren in hun leefomgeving. Denk aan de grote verschillen bij planten in bosomgeving, in woestijnen, hoog in de bergen, onder water enz. Het is praktisch onmogelijk om hier ook maar een klein deel van die veelzijdigheid te beschrijven. Daarvoor zijn er boeken en is er het internet.
De plantenwereld is bijna oneindig gevarieerd in vormen en eigenschappen. Wonderlijk en verbazingwekkend. Het vormt met elkaar het grootste levende organisme op Aarde, en is tegelijkertijd de basis voor het bestaan van de twee volgende rijken van leven. Zonder planten: geen dieren en geen mensen!
In het volgende hoofdstuk bekijken we het eerst hogere rijk: het dierenleven.